2.เนื้อหากิจกรรมศิลปะเด็ก

เนื้อหากิจกรรมศิลปะที่เกี่ยวกับการจัดกิจกรรมศิลปะสำหรับเด็กปฐมวัย

เนื้อหากิจกรรมศิลปะที่เกี่ยวกับการจัดกิจกรรมศิลปะสําหรับเด็กปฐมวัย ประกอบด้วย

          -  ความหมายของกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์

          -  แนวการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์สําหรับเด็กปฐมวัย

          -  การจัดกิจกรรมศิลปะสําหรับเด็กปฐมวัย

          -  เนื้อหาและกิจกรรมศิลปะ

          -  การจัดกิจกรรมที่เหมาะสมสําหรับเด็กอนุบาล

ความหมายของกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์

         สรวงพร กุศลส่ง (สรวงพร กุศลส่ง, 2553), ประนัดดา รัตนไตรมาส (ประนัดดา รัตนไตรมาส, 2557), ปีเตอร์สัน และเดอ ฟรานเชสโก (Peterson, 1958 และ De Franceco, 1958, อ้างถึงใน ชลธิชา ชิวปรีชา, 2554 : สมศรี เมฆไพบูลย์วัฒนา, 2551) กิจกรรมศิลปะ สร้างสรรค์ในแนวทางเดียวกันไว้ว่า กิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์เป็นเครื่องมือหรือสื่อกลางในการ ถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึกนึกคิด จินตนาการ บอกเล่าประสบการณ์เพื่อสื่อสารให้ผู้อื่นได้รับรู้ อย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งกิจกรรมศิลปะเป็นกิจกรรมเสรีที่ทุกคนสามารถถ่ายทอดความคิดได้อย่าง อิสระตามความต้องการความพอใจ และความสนใจอย่างไม่มีข้อบังคับหรือกฎเกณฑ์ตายตัว อีกทั้งกิจกรรมยังสามารถปรับเปลี่ยนได้หลายรูปแบบ เช่น การวาดภาพระบายสี การพิมพ์ภาพ การปั้น การตัด ปะ ฉีกหรือการประดิษฐ์ เป็นต้น รวมถึงการฝึกให้เด็กปฐมวัยได้ใช้ประสาทสัมผัส ทั้งห้าในการรับรู้และเคลื่อนไหวร่างกาย ใช้ความสัมพันธ์ของมือและตากับเครื่องมือต่าง ๆ เพื่อสร้างสรรค์ผลงานศิลปะของตนเองออกมา ศิลปะสร้างสรรค์จึงสามารถตอบสนองจินตนาการและ การแสดงออกของบุคคลได้ทุกเพศทุกวัย สอดคล้องกับมะลิฉัตร เอื้ออานนท์ (มะลิฉัตร เอื้ออานนท์, 2543, อ้างถึงใน พรเพ็ญ บัวทอง, 2555) ที่กล่าวว่า กิจกรรมศิลปะเป็นเครื่องมือในการ ส่งเสริมพัฒนาการด้านต่าง ๆ ของเด็ก ทั้งความคิดริเริ่ม ความคิดสร้างสรรค์ ความคิดคล่องแคล่วรวมถึงพัฒนาการของกล้ามเนื้อมัดเล็ก และการทำงานประสานกันของมือและตา อันเป็นพื้นฐาน ขั้นต้นเพื่อส่งเสริมศักยภาพของเด็กให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด

         จอห์น ดิวอี้ (John Dewey, 1934, อ้างถึงใน ประนัดดา รัตนไตรมาส, 2557) กล่าวว่า ศิลปะสร้างสรรค์ คือ การที่บุคคลเรียนรู้และมีปฏิสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมผ่านประสบการณ์ตรง ก่อให้เกิดความคิด อารมณ์สุนทรีย และเป้าหมายในการแสวงหาประสบการณ์อื่นต่อไป

         ทอแรน คุปต์ (Torrance, 1964 , อ้างถึงใน ประนัดดา รัตนไตรมาส , 2557 ; เยาวภา เดชะคุปต์, 2542 a, 2542b) กล่าวว่า ศิลปะสร้างสรรค์เป็นกระบวนการของความรู้สึกที่มีต่อปัญหา ก่อนจะทำการค้นหาและรวบรวมข้อมูล แล้วนำมาตั้งสมมติฐานเพื่อค้นหาคำตอบ พร้อมทั้ง เผยแพร่ผลลัพธ์ที่ได้จากการทดสอบนั้น

         จากข้อมูลข้างต้น สามารถสรุปได้ว่า กิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ คือ เครื่องมือหรือ สื่อกลางที่ช่วยให้บุคคลสามารถถ่ายทอดหรือแสดงออกซึ่งความรู้สึกนึกคิด อารมณ์ จินตนาการ และประสบการณ์ต่าง ๆ ผ่านผลงานได้อย่างอิสระ ทั้งยังเป็นการฝึกใช้ประสาทสัมผัสทั้งห้ากับวัสดุ อุปกรณ์ เกิดการเรียนรู้และฝึกฝนทักษะผ่านการทำงาน ทำให้รู้จักคิดอย่างเป็นระบบและเป็นขั้น เป็นตอน รู้จักการแก้ไขปัญหา และแสดงออกถึงความคิดอย่างสร้างสรรค์และเหมาะสม

แนวการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

         บุศรินทร์ สิริปัญญาธร (2545: 17-19) กล่าวว่า การเรียนการสอนศิลปะสําหรับเด็ก จําเป็นต้องประกอบขึ้นด้วยปัจจัยหลายอย่างที่สร้างเสริมคุณค่าให้เกิดขึ้น ปัจจัยแรก ความพร้อมใน ตัวผู้เรียน ซึ่งความพร้อมนี้รวมถึงความพร้อมทางวุฒิภาวะ ความพร้อมทางด้านประสบการณ์ ความ พร้อมทางด้านวัสดุอุปกรณ์ ความพร้อมต่างๆนี้จะช่วยเกื้อกูลหนุนให้การเรียนการสอนเป็นไปอย่าง มีประสิทธิภาพ ซึ่งวิรุณ ตั้งเจริญ กล่าวว่าการสอนศิลปะต้องพิจารณาถึงกิจกรรมศิลปะ สื่อการสอน กระบวนการสอนในการปฏิบัติกิจกรรมศิลปะที่เปิดโอกาสให้เด็กทํางานร่วมกัน ปรึกษาหารือ ช่วยเหลือกันอย่างเป็นการส่งเสริมการอยู่ร่วมกัน ในการจัดกิจกรรมศิลปะต้องมีบริเวณปฏิบัติงานที่ สะดวกสําหรับการทํางานร่วมกัน และบรรยากาศที่มีเสรีภาพ (วิรุณ ตั้งเจริญ, 2537: 244-245)

         ลักษณะของการจัดกิจกรรมต้องมีความหลากหลาย สํานักงานคณะกรรมการประถมศึกษา แห่งชาติ (2539, 13-14) กล่าวถึงกิจกรรมสร้างสรรค์ (ศิลปศึกษา) มีดังนี้

         1. การวาดภาพ และระบายสี ประกอบไปด้วยการวาดภาพด้วยสีเทียนหรือสีไม้ การวาด ภาพด้วยสีน้ำ เช่น พู่กัน ฟองน้ำ และการละเลงสีด้วยนิ้วมือ

         2. การเล่นกับสีน้ำ ประกอบไปด้วยการเป่าสี การหยดสี และการเทสี

         3. การพิมพ์ภาพ เช่น การพิมพ์ภาพด้วยส่วนต่างๆของร่างกาย และการพิมพ์ภาพด้วย วัสดุ พืช ผัก ต่างๆ

         4. การปั้น เช่น ดินเหนียว ดินน้ำมัน แป้งโด ฯลฯ

         5. การพับ ฉีก ตัด ปะ โดย การพับอย่างง่าย การฉีกปะ การเทสี

         6. การประดิษฐ์ เช่นประดิษฐ์เศษวัสดุต่างๆ การร้อยลูกปัด หลอกกาแฟ หลอดด้าย ฯลฯ

         การจัดกิจกรรมศิลปะต้องเหมาะสมกับพัฒนาการ และความต้องการทางสังคมของเด็ก ปฐมวัย เด็กอายุ 5 ปี จะมีการเล่นแบบร่วมมืออย่างมีแบบแผน การเล่นมีการวางแผนร่วมกันในวัสดุ อุปกรณ์ มีลักษณะเป็นผู้นําผู้ตาม มีการแสดงการยอมรับความคิดเห็นเพื่อน และและเปลี่ยนความ คิดเห็นซึ่งกันและกัน ประนีประนอมกัน ลักษณะพฤติกรรมเหล่านี้ควรที่จะส่งเสริมด้วยการจัด กิจกรรมศิลปะเป็นกลุ่ม ซึ่งสามารถจัดได้หลายทาง เช่น เกมศิลปะเป็นกลุ่ม การเล่นละคร เป็นต้น และศิลปะเป็นกลุ่มเป็นกิจกรรมที่เด็กปฐมวัยชอบ เป็นกิจกรรมที่มีวัสดุอุปกรณ์เร้าความสนใจ มี ผลงานปรากฏให้เด็กๆได้ชื่นชมกับความสามารถของพวกเขา เป็นกิจกรรมที่ให้เด็กมีโอกาสทํางาน ร่วมกันอย่างมีจุดหมายเดียวกันในการทํางานอย่างชัดเจนมากกว่าการเล่น เด็กจะเรียนรู้ซึ่งกันและกันเพื่อให้การทํางานบรรลุจุดมุ่งหมายของกลุ่ม แต่ในบางวัยอาจเปิดโอกาสให้เด็กได้เล่นได้ทําคนเดียวตามความเหมาะสม อย่างไรก็ตามการจัดกิจกรรมศิลปะที่ดี วัสดุที่ใช้กับกิจกรรมศิลปะสําหรับเด็กจะต้องเพียงพอกับความต้องการ และสามารถที่จะสนับสนุนการแสดงออกอย่างอิสระ ปราศจากเทคนิคหรือวิธีการหลากหลายมาใช้ในการจัดทำงานศิลปะ

         การจัดศิลปะสำหรับเด็กควรมีการสื่อสารอุปกรณ์ให้เด็กได้มีการเลือกหลากหลายและไม่จำกัดความคิดจินตนาการของเด็กได้ใช้วิธีการทางความคิดที่มีเป็นไปได้ของคน การจัดกิจกรรมศิลปะ 2 มิติและศิลปะแบบ  3 มิติ ซึ่งศิลปะแบบสื่อผสม นอกจากจะเป็นการผสมผสานวัสดุ การใช้อุปกรณ์หรือเทคนิคหลายอย่างเข้าด้วยกัน ยังรวมถึงการผสมผสานระหว่างศิลปะแบบ 2 มิติและศิลปะแบบ 3 มิติเข้ากันอีกด้วย

การจัดกิจกรรมศิลปะสำหรับเด็กปฐมวัย

         ในการจัดกิจกรรมศิลปะให้เด็ก ต้องคํานึงถึงตัวเด็กเป็นสําคัญ โดยจัดกิจกรรมให้ สอดคล้องกับพัฒนาการทางศิลปะของเด็ก การเลือกกิจกรรม ควรเลือกกิจกรรมที่ช่วยฝึกให้เด็ก เป็นคนชั่งสังเกต คิดหาเหตุผล ฝึกการสร้างสรรค์ ฝึกลักษณะนิสัย ฝึกความพร้อมในการเรียน และช่วยให้เด็กได้พัฒนาทางร่างกาย อารมณ์จิตใจ สังคมและสติปัญญาไปพร้อมๆ กัน

         เยาวพา เดชะคุปต์ (2528 : 96) กล่าวว่า “ศิลปะเป็นแนวทางที่จะช่วยให้เด็กได้ แสดงความสามารถและความรู้สึกนึกคิดของตน ออกมาในรูปของภาพ หรือสิ่งของเด็กจะใช้ศิลปะ เพื่อเป็นสื่ออธิบายสิ่งที่เขาทํา เห็น รู้สึก และคิดออกมาเป็นผลงาน การจัดกิจกรรมให้แก่เด็ก จะช่วยให้เด็กมีโอกาสค้นคว้า ทดลอง และสื่อสารความคิด ความรู้สึกของตน ให้ผู้อื่นและโลก ที่อยู่รอบตัวเขาได้เข้าใจ

         นอกจากนี้ สํานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ (2529 : 58 - 59) ยังให้แนวคิดว่าในการจัดกิจกรรรมศิลปะให้แก่เด็กอนุบาล มีสิ่งที่จะต้องคํานึงถึงหลายประการ คือ

         1. จะต้องจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ศิลปะให้ได้ทุกวัน โดยผู้สอนต้องเตรียมอุปกรณ์ที่ เด็กต้องการใช้ให้พร้อม เช่น สีเทียน สีน้ำ ดินน้ำมัน และเศษวัสดุต่างๆ ไว้ตามโต๊ะล่วงหน้า

         2. ก่อนให้เด็กเข้าทํากิจกรรมสร้างสรรค์ศิลปะ ควรใช้วิธีปล่อยให้เด็กเข้าทํากิจกรรม อย่างมีระเบียบ ซึ่งอาจกระทําได้หลายๆ วิธี เพื่อให้เด็กเข้ากลุ่มได้ เช่น ผู้สอนอาจถามว่า เมื่อ เช้านี้ใครรับประทานข้าวกับผักก็ให้เข้ากลุ่มเดียวกัน แล้วถามอย่างอื่นต่อไป จนเด็กเข้ากลุ่ม เพื่อทํากิจกรรมได้หมด

         3. การจัดโต๊ะกิจกรรมสร้างสรรค์ศิลปะ ควรจัดให้เป็นโต๊ะรวม ที่เด็กสามารถล้อ งวงกันทํางาน ได้มีโอกาสใช้ของร่วมกัน เช่น โต๊ะสําหรับวาดภาพด้วยสีเทียน และโต๊ะสําหรับ วาดภาพด้วยสีน้ํา เป็นต้น

         4. ตลอดเวลาที่เด็กทํางาน จะต้องเดินดูเด็ก เพื่อคอยเขียนชื่อหลังกระดาษและ คอยให้กําลังใจเด็ก แต่ไม่มีหน้าที่ไปชี้แนะ ว่าให้เด็กทําอะไร

         5. หากเด็กทําเศษวัสดุหล่น ควรแนะนําให้เด็กเก็บเองทุกครั้ง

         6. หากเด็กทํางานไม่ถูกต้อง ต้องไม่บอกให้เด็กแก้ไขอย่างไร ตรงไหนแต่จะใช้ คําถามที่จะช่วยให้เด็กได้คิดหาคําตอบเอาเอง ซึ่งจะทําให้เด็กเกิดความภูมิใจและมีความมั่นใจ ในตนเอง

         7. หากพบว่า เด็กคนหนึ่งคนใดชอบเล่นอยู่ที่เดียว โดยไม่ยอมลุกให้ที่คนอื่น ๆ บ้าง ต้องให้คําแนะนําแก่เด็ก ให้รู้จักการแบ่งปัน และแนะนําให้ทํากิจกรรมต่อไปในวันรุ่งขึ้น

         8. เมื่อเด็กทํางานเสร็จ ควรตรวจผลงานเด็ก เพื่อดูพัฒนาการทางภาษาและ จินตนาการกับความคิดสร้างสรรค์

         9. ไม่ควรมองผลงานของเด็กด้วยความขบขัน แต่ต้องแสดงให้เห็นว่า ผลงานที่ เด็กตั้งใจทํานั้น มีค่าเสมอ

         10. เมื่อใกล้จะหมดเวลา ต้องให้เด็กเก็บของเข้าที่เองทุกครั้ง

         โดยทั่ว ๆ ไป การจัดกิจกรรมศิลปะให้แก่เด็ก จะต้องใช้เวลาให้เด็กปฏิบัติกิจกรรม อย่างเหมาะสม ซึ่งในการจัดกิจกรรมศิลปะให้แก่เด็ก จะต้องใช้เวลาให้เด็กปฏิบัติกิจกรรมอย่าง เหมาะสม ซึ่งในการจัดกิจกรรมประจําวัน ต้องคํานึงถึงหลักจิตวิทยาพัฒนาการและจิตวิทยา เด็ก โดยใช้ระยะเวลา ในการทํากิจกรรมที่เหมาะสม ดังนี้

         เด็กอายุ 3 - 4 ขวบ ใช้เวลาทํากิจกรรม 10 - 12 นาที

         เด็กอายุ 5 - 6 ขวบ ใช้เวลาทํากิจกรรม 20 - 30 นาที

         สําหรับวิชาศิลปะ จะใช้ระยะเวลานานขึ้น ตั้งแต่ 40 - 60 นาที หรือมากกว่านั้น (ราศี ทองสวัสดิ์, 2523 : 75 - 76)

 

เนื้อหาและกิจกรรมศิลปะ 

         สําหรับเนื้อหาและกิจกรรมศิลปะที่ควรนํามาสอนให้แก่เด็กนั้น วิรุณ ตั้งเจริญ (2526 : 249 - 251) ได้กําหนดไว้ ดังนี้

1. การปูพื้นฐานให้เด็กมองเห็นความสวยงามทางศิลปะ

         - ฝึกสังเกตรูปทรงรอบๆ ตัว

         - ให้เด็กสัมผัสสิ่งต่างๆ ที่มีรูปร่างเหมือนกัน แตกต่างกันและคล้ายคลึงกัน

         - ให้เด็กช่วยกันจัดแจกัน

         - เด็กช่วยกันจัดมุมห้องให้สวยงาม

         - เด็กและครูช่วยกันจัดหาสิ่งประดิษฐ์สําเร็จมาตกแต่งห้อง

         - เด็กและครูช่วยกันสะสมภาพต่างๆ ที่มีรูปร่าง และเส้นที่สวยงามเพื่อใช้ตกแต่งห้องหรือเพื่อไว้ให้เด็กดูตามใจชอบ

         - ให้เด็กได้มีโอกาสไปชมการแสดงภาพเขียน หรือสิ่งประดิษฐ์ของเด็กวัยต่างๆ บ้างถ้าสามารถทําได้

2. การวาดภาพระบายสี

         - ให้เด็กวาดภาพโดยเสรี ด้วยดินสอสี สีเทียน หรือดินสอดําแล้วให้เล่าเรื่องราวจากภาพที่เขียน

         - ให้ป้ายสีด้วยพู่กันบนกระดาษโดยเสรี แล้วเล่าเรื่องจากภาพที่เขียน

         - ให้เด็กใช้สีเทียนระบายลงบนกระดาษ โดยใช้ปลายหรือ ข้างสีเทียน แล้วให้เล่าเรื่องราวจากภาพ

         - ให้เด็กทดลองใช้ข้างของสีเทียนด้วยวิธีต่างๆ เช่น หมุนเป็นวงกลมลากเป็นแถวยาว หรือ ซิกแซก

         - ให้ระบายสีตามรูปทรงที่กําหนดไว้

         - ให้วาดภาพระบายสีตามความคิดคําถึงของเด็ก แล้วให้เด็กบอกความหมายของภาพนั้นๆ

         - พาเด็กออกไปศึกษานอกสถานที่แล้วกลับมาเขียนภาพตามที่พบเห็น และประทับใจ

3. การทดลองเกี่ยวกับสี

         - ให้ละเลงสีหลายๆ สีด้วยส่วนต่างๆ ของช่วงแขน

         - ให้ละเลงสีหลายๆ สี เป็นภาพโดยอิสระ แล้วให้เด็กบอกความหมายของภาพนั้นๆ

         - ให้ละเลงสีหลายๆ สี เป็นภาพตามที่ครูกําหนด

         - ให้หยดสีโปสเตอร์ หรือสีฝุ่นลงบนกระดาษเปียก

         - ให้เด็กเป่าสีบนกระดาษ

         - ให้เด็กทดลองผสมสีหลาย ๆ สีแล้วสังเกตการผสมผสานกันของสี

         - ให้ใช้สีย้อมผ้า สีด่างทับทิม โรยบนกระดานเปียก

         - ให้ใช้ลูกแก้วกลิ้งสีโปสเตอร์ที่หยดบนกระดาษที่อยู่ในถาดเอียงถาดไปมาให้ ลูกแล้วกลิ้งผ่านสีและผ่านแผ่นกระดาษ

4. การพิมพ์

         - ให้เด็กพิมพ์ภาพด้วยส่วนต่างๆ ของช่วงแขน

         - ให้เด็กพิมพ์ภาพด้วยวัสดุต่างๆ

         - ให้เด็กพิมพ์ภาพจากแม่พิมพ์ที่ครูทํา

         - ให้เด็กพิมพ์ภาพด้วยตรายางแล้วระบาย

         - ให้เด็กใช้กระดาษวางซ้อนวัสดุที่มีลายนูน แล้วใช้ดินสอดําหรือดินสอสีถู

5. การปั้น

         - ให้เด็กเล่นดินน้ำมัน ดินเหนียว หรือแป้ง

         - ให้เด็กปั้นแป้งทําขนมง่ายๆ เช่น ขนมบัวลอยขนมกรอบเค็ม ฯลฯ

         - ให้ปั้นตามใจชอบเป็นรูปสัตว์ คน หรือสิ่งของเครื่องใช้

         - ให้เล่นก่อทราย

         - ให้ปั้นรูปทรงต่างๆ แล้วนํามาติดต่อกัน

         - ให้ปั้นตามเรื่องราวหรือนิทานที่ครูเล่า หรือเด็กแต่งเอง

6. การพับ ฉีก ตัด ปะ

         - ให้ฉีกหรือตัดกระดาษตามคําสั่งครู

         - ให้เด็กตัด หรือฉีกกระดาษ และปะลงบนกระดาษอีกแบบหนึ่ง อาจจัดให้เป็นเรื่องราวต่างๆ ที่ครูกําหนดให้ตามความคิดของเด็ก

         - ให้เด็กพับหรือม้วนกระดาษที่ต้องเป็นแถบยาวๆ เป็นวงกลมหนึ่งหรือรูปสี่เหลี่ยมต่างๆ แล้วนํารูปทรงต่างๆ มาประดิษฐ์เป็นรูปสัตว์ ดอกไม้และอื่นๆ ตามใจชอบ

         - ให้พับผ้าเช็ดหน้า ใบตอง ใบมะพร้าวง่ายๆ ตามใจชอบหรือตามแบบอย่าง

7. การประดิษฐ์

         - เด็กประดิษฐ์ภาพและเครื่องห้อยแขวนจากวัสดุต่างๆ

         - ให้ประดิษฐ์ของเล่นและของใช้ต่างๆ จากเศษวัสดุ

         - ให้ร้อยดอกไม้ ลูกปัด หรือวัสดุต่างๆ ก้านธูป ก้านมะพร้าว ลวด เชือก หรือด้าย

         - ให้เย็บหรือร้อยตามรอยปรุของรูปภาพ ผ้าเนื้อหยาบ หรือกระสอบด้วย เข็มใหญ่ๆ ปลายๆ

         - ให้ใช้กระดาษ ใบตอง ใบมะพร้าว สานหรือประดิษฐ์ของเล่น

 

การจัดกิจกรรมที่เหมาะสมสำหรับเด็กอนุบาล

         ชัยณรงค์ เจริญพาณิชย์กุล (2532 : 7 - 15) ได้กล่าวว่าการจัดกิจกรรมที่เหมาะสมสำหรับเด็กอนุบาลนั้น มีอยู่มากมายสามารถแบ่งออก เป็นสาขาใหญ่ๆ ได้ 5 สาขาคือ

1. กิจกรรมวาดเส้น

              กิจกรรมวาดเส้น มีจุดประสงค์ที่สำคัญ เพื่อพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างมือกับตา พื้นฐานสำคัญของการวาดเส้นของเด็กอยู่ที่ความสามารถในการควบคุมเส้น ให้เป็นไปตามที่เด็กต้องการ เด็กที่ไม่เคยฝึกการวาดเส้นมาก่อน จะไม่สามารถประสานสัมพันธ์ระหว่างประสาทตากับมือได้ดี ดังนั้นควรเปิดโอกาสให้เด็กทำงานตามสบาย จะวาดเส้นขนาดเล็กหรือใหญ่ วาดเป็นเรื่อง หรือไม่เป็นเรื่องก็ได้ ซึ่งอาจจะช่วยเด็กในเรื่องการแนะนำวัสดุอุปกรณ์นี้ ได้แก่ ดินสอสีดำ สีเทียน สีชอล์ค สีเมจิก ปากกาลูกลื่น ปากกาปลายสักหลาด และพู่กัน

 

ภาพที่ 1 กิจกรรมวาดเส้น

ที่มา : ขนิษฐา บุนนาค. “ฝึกวาด เส้นพื้นฐาน สำหรับเด็กปฐมวัย” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.youngciety.com/article/learning/easy-lines-for-kids.html

 

2. กิจกรรมระบายสี

         กิจกรรมประเภทนี้มุ่งเน้นการส่งเสริมพัฒนาการทางกล้ามเนื้อมือกับสายตาได้เป็นอย่างดี การสอนระบายสีให้กับเด็ก ต้องคำนึงถึงอยู่เสมอว่า กิจกรรมนี้เป็นประสบการณ์ ใหม่สำหรับเด็ก ฉะนั้นเพื่อให้มีความละเอียด จึงต้องอธิบายวิธีการใช้สี การถือพู่กัน การจุ่มสีที่มากมาย การระบายสี และการล้างทำความสะอาด กิจกรรมที่ขาดไม่ได้ในกิจกรรมประเภทนี้ ได้แก่ กรเขียนภาพด้วยนิ้วมือ (Finger Painting) และสีที่นิยมใช้ในกิจกรรมระบายสี ได้แก่ สีฝุ่น สีโปสเตอร์ สีเทียนและสีเมจิก

ภาพที่ 2 กิจกรรมระบายสี

ที่มา : anonymouse. “เทคนิค​การระบายสี ตอนที่ 1 การใช้สีไม้พื้นฐาน​ 12 สี” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://n9.cl/ru6i1

3. กิจกรรมภาพพิมพ์

         เด็กอนุบาลส่วนใหญ่จะชอบงานภาพพิมพ์มาก เพราะมีกิจกรรมหลายขั้นตอน น่าสนุก และเข้ากับวัยที่กำลังอยากรู้อยากเห็นของเด็ก การจัดกิจกรรมเกี่ยวกับภาพพิมพ์ จึงควรเริ่มต้นด้วยการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมให้เด็กได้เข้าใจเสียก่อนว่า ภาพพิมพ์คืออะไร เช่น ใช้สีโปสเตอร์ทาที่ด้านหลังของเศษวัสดุ แล้วนำมาประทับลงบนกระดาษ เนื่องจากกรรมวิธีทางภาพพิมพ์ มีหลายวิธี แต่ที่เหมาะสมสำหรับเด็กอนุบาล คือ การพิมพ์ภาพ จะได้ภาพพิมพ์เกิดขึ้นจากแม่พิมพ์นูน เช่น ใบไม้ ขนนก ลูกโป่ง ลูกกุญแจ ก้านไม้ขีด ฯลฯ เป็นต้น

ภาพที่ 3 กิจกรรมภาพพิมพ์ สร้างภาพพิมพ์จากลายนิ้วมือ

ที่มา : ฐิติยา สุ่นศรี. “สร้างภาพพิมพ์จากลายนิ้วมือ” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.youngciety.com/article/crafts/fingerprintart.html

4. กิจกรรมประติมากรรม

         กิจกรรมที่เหมาะสมกับเด็กวัยนี้มากที่สุด จะเป็นงานดิน ได้แก่ การปั้นดิน โดยให้เด็กปั้นเป็นทรงกลม ปั้นม้วนยาวๆ เหมือนงู หรือปั้นอะไรก็ได้ตามใจชอบ หรือกดวัสดุต่างๆ ลงบนแผ่นดิน เช่น กดลูกกุญแจ กดเหรียญบาทหรือแผ่ดินเป็นแผ่นบางๆ แล้วขีดเขียนลงบนแผ่นดินนั้น การตัดแผ่นดินให้เป็นเส้นยาวๆ หลายๆ เส้น แล้วนำมาถักหรือสานเป็นตาข่าย สิ่งที่สำคัญคือ ไม่ควรแนะนำเด็กปั่นเป็นรูปต่างๆ ที่ต้องดูให้รู้เรื่อง เช่น วัว ควาย สุนัข แมว เพราะว่าไม่มีเด็กคนใดในวัยนี้สามารถปั้นตามคำบอกได้

 

ภาพที่ 4 กิจกรรมประติมากรรม

ที่มา : Small Art. “งานปั้นดินเหนียวของเด็กๆ” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://n9.cl/g7w8f

 

5. กิจกรรมประดิษฐ์ตกแต่ง

         งานประดิษฐ์ตกแต่งที่เหมาะสมสำหรับเด็กวัยอนุบาล มีไม่มากนัก ส่วนใหญ่เป็นการเก็บสิ่งของที่ใช้แล้ว เช่น หลอดด้าย กาบมะพร้าว กล่องกระดาษ แกนกระดาษชำระ อับยารองเท้าและกล่องไม้ขีดไฟนำมาประกอบเป็นสิ่งต่างๆ ตามที่ต้องการ เป้าหมายของงานประดิษฐ์ มิได้มุ่งให้เด็กแสดงออกทางศิลปะแต่เพียงอย่างเดียว แต่จะเน้นให้เด็กได้เรียนรู้การทำงาน ที่มีกระบวนการ หรือมีขั้นตอนด้วย

 

ภาพที่ 5 กิจกรรมประดิษฐ์ตกแต่ง

ที่มา : ฐิติยา สุ่นศรี. “โมบายกระดาษ กิจกรรมงานประดิษฐ์สำหรับเด็กปฐมวัย” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.youngciety.com/article/crafts/paper-mobile.html

  

6. กิจกรรมการฉีกและปะกระดาษ

         กิจกรรมประเภทนี้นิยมให้เด็กวัยอนุบาลทำเพราะปลอดภัย เด็กจะฉีกกระดาษชิ้นเล็กชิ้นน้อย หรือพยายามฉีกตามรูปภาพในกระดาษ แล้วทากาวหรือแป้งเปียกลงบนกระดาษขาว กิจกรรมนี้ช่วยฝึกการบังคับนิ้วมือ และควบคุมความสัมพันธ์ระหว่างมือกับตาได้เป็นอย่างดี

 

ภาพที่ 6 กิจกรรมการฉีกและปะกระดาษ

ที่มา : พิณพิรุณ วิภาพ. “การฉีก ตัด ปะ กิจกรรมศิลปะที่ส่งเสริมพัฒนาการและความคิดสร้างสรรค์” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก :  https://www.youngciety.com/article/crafts/tear-cut-patch.html

 

7. กิจกรรมการพับกระดาษ

         กิจกรรมการพับกระดาษในวัยเด็กอนุบาล ควรเป็นการพับอย่างง่ายๆ เช่น การพับรูปลี่เหลี่ยม ทำนก เรือ บ้าน ฯลฯ เป็นต้น จะไม่สอนให้พับซับซ้อนในวัยนี้

ภาพที่ 7 กิจกรรมการพับกระดาษ

ที่มา : ขนิษฐา บุนนาค. “พื้นฐานงานพับกระดาษ เสริมทักษะการประสานสัมพันธ์มือและตา” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.youngciety.com/article/learning/paper-fold.html

 

8. กิจกรรมการตัดกระดาษ

         การตัดกระดาษจะเริ่มสอนได้ดีเด็กควรจะมีอายุ5 ขวบขึ้นไป เพราะต้องใช้สายตามาก การที่เด็กตัดกระดาษได้แสดงว่าเด็กควบคุมการใช้นิ้วมือได้ดี สิ่งที่สำคัญ คือ กรรไกรที่ให้เด็กใช้ต้องเป็นกรรไกรหัวป้าน

ภาพที่ 8 กิจกรรมการตัดกระดาษ

ที่มา : ขนิษฐา บุนนาค. “กิจกรรมการฝึกทักษะการใช้กรรไกร ขั้นพื้นฐานสำหรับเด็กปฐมวัย” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก :  https://www.youngciety.com/article/learning/scissor-skills.html

9. กิจกรรมการเล่นสี

การเล่นสีมีหลายชนิด ตั้งแต่หยดสี เทสี เป่าสี การจัดกิจกรรมประเภทนี้สิ่งที่สำคัญ คือ ต้องเตรียมผสมสีให้กับเด็ก และใช้กระดาษขาว จะทำให้ภาพที่ได้มีความชัดเจน อีกครั้งควรหาผ้าพลาสติกไว้สำหรับให้เด็กใส่กันเปื้อน การจัดกิจกรรมประเภทนี้ต้องเตรียมผสมสีให้กับเด็ก และใช้กระดาษขาวจะทำให้ภาพได้มีความชัดผ้าพลาสติกไว้สำหรับให้เด็กใส่กันเปื้อน การจัดกิจกรรมประเภทนี้ ต้องทดลองเล่นสีได้อย่างเสรี และทดลองเล่นได้มากๆ

ภาพที่ 9 กิจกรรมการเล่นสี

ที่มา : กานดา ไชยพันนา. “Creative Art Experiences Management for Early Childhood การจัดประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐม” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : http://koynoi2904.blogspot.com/2015/02/7-1500-1730.html 

ดังที่ได้กล่าวมาแล้วจะเห็นได้ว่า การจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ศิลปะมีประโยชน์มาก เป็นการสร้างเสริมพัฒนาการทุกๆ ด้าน ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ สังคมและสติปัญหา ส่งเสริมการสร้างสรรค์ ทำให้เด็กรู้จักคิด จักทำ รู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ มีความละเอียด ประณีตและมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย สิ่งสำคัญยิ่งสำหรับการจัดกิจกรรมให้แก่เด็กวัยอนุบาลก็คือกิจกรรมต่างๆ ต้องคำนึงถึงตัวเด็ก พัฒนาการเด็กความต้องการและธรรมชาติของเด็ก การจัดกิจกรรมต้องสามารถยืดหยุ่นและเปิดโอกาสให้เด็กเลือกทำกิจกรรม ด้วยตนเองได้มากที่สุด  

ที่มา

เพิ่มศรี ชูวิเชียร. “พัฒนาด้านการเขียนของเด็กปฐมวัยโดยใช้ศิลปะการวาดภาพต่อเติมจากภาพพิมพ์” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก :  http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ear_Chi_Ed/Permsri_C.pdf?fbclid=IwAR1ZAkdf_HixXG12AdqkWMjmyqeOcQB8hptvMPMO3HAMY3V-PjcoVtpGRqs

สืบค้นวันที่ 22 กรกฎาคม 2564.

อโนชา ถิรธำรง. “การใช้รูปแบบกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์เพื่อการเรียนรู้ต่อการพัฒนาทักษะทางสังคมของเด็กปฐมวัย” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก :   http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ear_Chi_Ed/Anocha_T.pdf?fbclid=IwAR377SGeUGoyCl6cC3gevkbhaVh3_S5C5ldA8W_o8u62M6tWS-65VfOmasY

สืบค้นวันที่ 22 กรกฎาคม 2564.

อัมรัตน์ ตั้งพิทักษ์ไพบูลย์. “ประสิทธิผลของกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์โดยใช้เทคนิคการวาดรูประบายสีเพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ในเด็กปฐมวัย” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : http://ir-ithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/582/1/gs611130110.pdf

สืบค้นวันที่ 22 กรกฎาคม 2564.